ظهور رابطه میان هوش و سخت‌افزارهای بی جان مانند تراشه‌ها و مدارهای الکترونیکی با پدید آمدن فناوری هوش مصنوعی، نسبت به گذشته نیز پیچیده‌تر و تمایز و تفکیک این مفاهیم از یکدیگر، دشوارتر نیز شده است. بر همین اساس، دانشمندان علوم شناختی سعی در توضیح رابطه‌ای میان هوش، مهارت‌های شناختی و هوش مصنوعی دارند.

هوش را می توان به عنوان یک توانایی ذهنی کلی برای استدلال ، حل مسئله و یادگیری تعریف کرد. به دلیل ماهیت کلی، هوش عملکردهای شناختی مانند ادراک، توجه، حافظه، زبان یا برنامه ریزی را در هم می آمیزد.

بر اساس این تعریف، هوش را می توان با استفاده از آزمون‌های استاندارد با نمرات بدست آمده پیش بینی کرد که چندین نتیجه اجتماعی گسترده مانند پیشرفت تحصیلی ، عملکرد شغلی، سلامتی و طول عمر را پیش بینی می کند. درک دقیق مکانیسم مغز زمینه ساز این توانایی ذهنی عمومی می تواند مزایای قابل توجه فردی و اجتماعی را فراهم کند.

پیشرفت‌های فناورانه در زمینه تصویربرداری عصبی ساختاری و عملکردی نشان داده است که شبکه‌ای از رشته‌های عصبی، عملکردها و مهارت‌های شناختی مربوط به درک، حافظه کوتاه مدت و تشخیص را برای انسان ممکن می‌کند. بنابراین رابطه عمیق و تنگاتنگی میان اعصاب، شناخت و هوش وجود دارد.

مهارت‌های شناختی و هوش

بررسی روابط بین هوش انسان و شناخت مستلزم بررسی دقیق ساختار مغز انسان است؛ انطباق رفتار ما با محیط، انتخاب مناسب‌ترین گزینه از میان انتخاب‌های موجود و توانمندی ما در تغییر جهان‌بینی که به سازگاری منجر می‌شود، بخشی از مهارت‌های شناختی ما هستند که ارتباط مستقیمی با عملکرد مغز و هوش ما دارد.

هر توانایی شناختی به یکی از وظایف مغز یا شناخت اشاره دارد. میزان بهره‌وری ما از این توانمندی‌ها است که میزان هوش ما را تعیین می‌کند. این توانایی ها تفاوت های قابل مشاهده ای را در عملکرد افراد در آزمایش ها یا انجام وظایف خاص ایجاد می‌کنند. این توانمندی‌ها در نهایت مفهومی به نام هوش شناختی را می‌سازند.

هوشمندی شناختی

هوش مصنوعی محل تلاقی فناوری و ظرفیت‌های انسان است وابزاری در اختیارمان قرار می‌دهد که نیازهای کاربر از طریق بیان زبانی یا فیزیکی مطرح شده و ماشین‌ها، با استفاده از امکان یادگیری، این نیازها را برطرف کنند. در این صورت، کاربران مجبور نیستند زبان ماشین ها را یاد بگیرند.

گسترده و دربرگیرنده

فناوری هوش مصنوعی به نوبه خود، مفهوم بسیار گسترده‌تری است که شامل فناوری و نوآوری هایی مانند رباتیک، یادگیری ماشین، یادگیری عمیق، شبکه های عصبی و دیگر حوزه‌های فناورانه است. اما نکته مهم در هوش مصنوعی، تلاقی نرم‌افزارها و سخت‌افزارها با هوش و شناخت انسانی است.

در توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی به کمک علوم و فناوری‌های شناختی و توانمندی‌های ماشین‌ها، پژوهش‌ها و فناوری‌های بسیاری در حال توسعه هستند که ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، حمایت از ان‌ها را در دستور کار قرار داده است.

برخی از این فناوری‌ها در زمینه ارتباط میان ماشین و مغز، درک داده‌های شناختی و کارکردهای عصبی هستند و در مرحله بومی‌سازی و توسعه فناوری قرار دارند.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#24